Wat is whisky?

Er zijn verschillende soorten whisky in de huidige whisky markt. Deze zijn onder te verdelen in verschillende categorieën. Als eerste wordt er een verschil gemaakt op het land van herkomst. Hier onder staan de grootste whisky producerende landen (gebieden) weergegeven. Met als grootste en bekendste natuurlijk Schotland. De whisky’s uit deze verschillende landen zijn ook verder onder te verdelen doordat er andere grondstoffen en processen gebruikt worden en er soms een andere regelgeving is op het gebied van whisky.

 

Schotse malt whisky

Schotse malt whisky is vastgelegd in de wet van Engeland sinds 1909. Schotse malt whisky is een whisky die geproduceerd is in een destilleerderij in Schotland van water en gemoute gerst (geen andere graan soorten) die verwerkt zijn in de destilleerderij tot wort. Deze dient te gefermenteerd te worden met endogene(vanuit de gerst) enzymen. Om vervolgens vergist te worden door de toevoeging van gist. De whisky is gedestilleerd tot een alcoholsterkte van minder dan 94,8% om te zorgen dat het destillaat de smaken en aroma’s uit de grondstoffen heeft. De whisky moet gerijpt zijn in Schotland in eikenhouten vaten met een inhoud van niet meer dan 700 liter. De rijpingsperiode moet minimaal 3 jaar zijn. De kleur, aroma’s en smaak komen uit de rauwe materialen die gebruikt zijn tijdens het proces, maar van geen andere substantie anders dan toegevoegd water of karamel. Het eindproduct moet een minimaal alcoholpercentage van 40% v/v hebben. In het volgende hoofdstuk worden de verschillende regio’s waar de Schotse malt whisky vandaan komen uitgelegd.

 

Ierse whiskey

Het belangrijkste verschil tussen Schotse en Ierse whisky's is (behalve de schrijfwijze) dat Ierse whiskey geen rooksmaak heeft. Dit komt omdat deze niet boven turf wordt geëest en omdat de whiskey drie keer wordt gedistilleerd in plaats van twee keer. Voor Ierse whiskey worden granen als tarwe, haver en rogge (rye) gebruikt.

 

Canadese whisky

Schotse blends zijn duidelijk een inspiratie geweest voor de Canadese whisky. Ze worden op bijna dezelfde manier geproduceerd, maar hun whisky’s zijn vaak lichter, zoeter en fruitiger dan Schotse whisky. Anders dan in Amerika zijn er geen voorschriften voor de receptuur. De basis is licht en redelijk neutraal van karakter en wordt gemaakt van rogge, gerst, tarwe of mais. Bijzonder is dat het bij het maken van Canadese whisky toegestaan is om tot 9,09% andere dranksoorten toe te voegen om de gewenste smaak te verkrijgen. Dit kan van alles zijn zoals sherry of fruitwijn.

 

Japanse whisky

De Japanse whisky lijkt qua stijl erg op Schotse whisky. Er is echter wel een groot verschil. In Japan gebruiken distilleerders voor blends eigenlijk nooit whisky van andere distilleerderijen, alleen van hun eigen distilleerderij. Schotse whiskyproducenten gebruiken voor hun blends meestal een mengsel van single malt en grain whisky van verschillende distilleerderijen. De Japanse distilleerders hebben dus een veel beperktere keuze aan whisky dan hun Schotse tegenhangers. Om dit te compenseren produceren ze zelf meerdere types whisky. Het graan wordt overigens grotendeels geïmporteerd.

 

Europese whisky

De afgelopen jaren heeft, als gevolg van de wereldwijd groeiende vraag naar whisky, een aantal kleinschalige Europese distilleerderijen de activiteiten uitgebreid met het maken van whisky. In het noorden van Europa betreft dit veelal uitbreiding van bestaande bierbrouwerijen en in het zuiden worden ketels die gebruikt werden voor het stoken van cognac ingezet voor de whiskyproductie.

 

Aziatische en Australaziatische whisky

De Aziatische (India is ’s werelds grootste verbruiker van whiskey) en Australaziatische whisky’s uit Australië en Nieuw-Zeeland, zijn vaak moeilijk te vinden buiten de regio van herkomst omdat men zich vooral richt op de thuismarkt. Bovendien mag veel whisky wat lokaal gestookt is in bijvoorbeeld Azië in de Europese Unie geen whisky worden genoemd, omdat ze niet voldoen aan de gestelde eisen.

 

Bourbon whiskey

Bourbon whiskey is afkomstig uit de VS en om zo te mogen heten, moet er in deze whisky zeker 51% mais zijn gebruikt. Meestal zit er 70% tot 90% mais in de bourbon en dan zit er vaak nog gerstemout, tarwe en/of rogge in. Bourbon wordt twee keer gedistilleerd, eerst in een "beer still" en daarna in een "doubler". Het distillaat mag de 80% niet overschrijden en moet worden verdund tot 62.5% of minder voordat het op het vat gaat. De whiskey moet zeker twee jaren rijpen in nieuwe, van binnen geblakerde witte eikenhouten vaten.

 

Tennessee whiskey

Het recept van Tennessee whiskey moet ook 51% mais bevatten, maar mag geen bourbon genoemd worden, omdat het voor het rijpen door een drie meter dikke laag van suikeresdoorn houtskool wordt gefilterd. Hierbij druppelt de whiskey meteen na het distilleren heel langzaam door de houtskool, waardoor de whiskey een bijzonder en uniek karakter krijgt.  Dit proces wordt bij het bekendste Tennessee Whiskey merk Jack Daniels "charcoal mellowing" genoemd. In 1941 werd het houtskoolfilteren erkend in een brief van de Amerikaanse belastingdienst aan Jack Daniel Distillers. 

 

Corn whiskey

Corn whiskey wordt gedistilleerd uit een gegiste mash van minimaal 80% mais op een alcohol percentage van minder dan 80% .Het is de enige Amerikaanse whiskey die niet hoeft te rijpen in nieuwe, geblakerde eiken vaten en er is ook geen minimale rijpingsduur voorgeschreven. De whiskey wordt vaak nieuw en glashelder verkocht en als het al wordt gerijpt, dan moet er gedacht worden in perioden van maanden in plaats van jaren.

 

Grain whisky

Grain whisky is eenvoudiger te maken dan een malt whisky en wordt meer industrieel geproduceerd met behulp van een distilleerkolom. Doorgaans wordt grain whisky gedistilleerd uit een mengsel van gemoute gerst en andere ongemoute granen, zoals tarwe of mais. Hierdoor is de smaak vlakker en minder uitgesproken en wordt het meestal gebruikt voor bijmenging in blended whisky’s, maar een kleine hoeveelheid wordt na het rijpen in eiken vaten gebotteld en verkocht als grain whisky. Er is ook de single grain whisky. Dit is geen grain whisky maar een malt whisky waarvan de gerst van één type is en van één en dezelfde locatie komt. 

 

Single malt whisky

Single malt whisky is een pure malt afkomstig van één specifieke distilleerderij. Deze whisky wordt nooit gemengd met whisky van andere distilleerderijen en wordt uitsluitend gestookt van gemout gerst en gedistilleerd in koperen ketels. Aan de smaak van de single malt is vaak al te herkennen in welk gebied het is gemaakt. Dit heeft te maken met diverse omgevingsfactoren zoals de kwaliteit van het water, de gerst en turf. Deze factoren zorgen ervoor dat de smaak van een single malt whisky vaak meer uitgesproken is dan die van een blended whisky.

 

Blended whisky

Blended whisky is een mix van een of meer single malts en een of meer single grain whisky’s. De blended whisky bestaat meestal voor 40% uit malt en 60% uit granen.  Op deze manier wordt whisky gemaakt die constant van kwaliteit en smaak is, maar deze is vaak minder uitgesproken dan die van een single malt whisky.

In Deluxe blends wordt meer single malt gebruikt, waardoor het ook iets exclusiever is en in gewone blends wat minder. Bij Premium blends bestaat de blend uit whisky’s die minimaal 12 jaar oud zijn. 

 

Blended malt whisky

Blended malt whisky is een mix bestaande uit 2 of meer malt whisky’s afkomstig van meerdere distilleerderijen. Vroeger werd dit ook wel vatted malts genoemd, maar na de wijziging van de regels door de Royal Scotch Whisky Association in februari 2005 moesten alle vatted en pure malts vanaf dat moment blended malts genoemd worden. Dit om de bijzondere single malt categorie te beschermen en ervoor te zorgen dat de consument precies zou weten wat zij kocht.

 

Single cask of Single barrel whisky

Single cask of Single barrel whisky wordt gebotteld vanuit één-en-hetzelfde vat. Een single malt whisky mag dan niet geblend worden met andere whisky’s maar van verschillende batches. Een single cask en single barrel daarentegen worden niet uit verschillende vaten gemengd. Op het etiket wordt ook altijd het nummer van het vat genoemd.

 

Vintage malt whisky

Een variant op malt whisky is de meer exclusieve vintage malt, waarbij het jaartal van distillatie op de fles wordt vermeld. Ze worden in kleine hoeveelheden op de markt gebracht en naast het jaar van distillatie moet ook het jaar van botteling op het etiket staan. Zo kan bepaald worden hoe oud de whisky is, want eenmaal in de fles ontwikkelt deze zich niet verder.